Skrypt dla 1 semestru

Przedmiot : HISTORIA I TERA¬NIEJSZO¦Æ

PodrĂŞcznik
Historia i teraŸniejszoœÌ, Cz.1, Historia i teraŸniejszoœÌ 1Podrêcznik liceum i technikum. Zakres podstawowy.

1155/1/2022  Historia i teraÂźniejszoœÌ-program nauczania liceum i technikum –zakres rozszerzony,wyd.WSiP,autor Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak

Cele nauczania :

Cele ogĂłlne

• przygotowanie mÂłodego czÂłowieka do Âświadomego i odpowiedzialnego funkcjonowania w nowoczesnym spoÂłeczeĂąstwie;

• zapoznanie ucznia z najnowszymi dziejami Polski i œwiata oraz przygotowanie do rozumienia wspó³czesnoÂści.

Cele szczegó³owe

 Uczeù: 1) posiada rzeteln¹ wiedzê o najwa¿niejszych procesach politycznych, spo³ecznych, gospodarczych, kulturowych zachodz¹cych w Polsce i na œwiecie po 1945 r.;

 2) potrafi korzystaÌ z wiedzy, ³¹czyÌ fakty, analizowaÌ je i wysnuwaÌ wnioski, tworzyÌ ci¹gi przyczynowo-skutkowe, wskazywaÌ podobieùstwa i ró¿nice miêdzy omawianymi procesami;

3) potrafi samodzielnie oceniaÌ fakty i uzasadniaÌ swoje stanowisko;

4) kszta³tuje postawê badacza poprzez selekcjê materia³u, analizê Ÿróde³, interpretacjê, ocenê pod k¹tem zgodnoœci z prawd¹, wskazywanie elementów propagandowych i manipulacyjnych;

5) rozumie przemiany zachodz¹ce we wspó³czesnym œwiecie,

6) potrafi samodzielnie budowaÌ wypowiedzi, zarówno ustne, jak i pisemne, uzasadniaÌ swoje stanowisko;

 7) kszta³tuje postawê m³odego aktywnego obywatela, stara siê przygotowaÌ do udzia³u w ¿yciu publicznym zarówno paùstwa, jak i swojej ma³ej ojczyzny poprzez branie udzia³u w debatach, doskonalenie umiejêtnoœci autoprezentacji, uczestniczenie w projektach i wycieczkach tematycznych; 8) doskonali system wartoœci umo¿liwiaj¹cy w³aœciwe ocenianie intencji i skutków dzia³aù;

9) rozumie zwi¹zek kultury polskiej z normami i wzorcami klasycznej cywilizacji grecko-rzymskiej i chrzeœcijaùstwa;

10) przedstawia kulturowe, spo³eczne i ekonomiczne konsekwencje rozwoju internetu i technologii cyfrowych, potrafi korzystaÌ z ich zasobów, dokonuj¹c w³aœciwej selekcji materia³u;

11) zdaje sobie sprawê z zagro¿eù zwi¹zanych z korzystaniem z technologii cyfrowych;

12) rozumie rolê i si³ê oddzia³ywania wspó³czesnych mediów spo³ecznoœciowych, zdaje sobie sprawê z zagro¿eù zwi¹zanych z korzystaniem z nich;

13) kszta³tuje postawê otwartoœci na œwiat i na drugiego cz³owieka.

Kanw¹ programu s¹ wydarzenia historyczne, a g³ówny nacisk zosta³ po³o¿ony na kwestie spo³eczne, a zw³aszcza wp³yw paùstwa na spo³eczeùstwo i jednostkê. W odniesieniu do faktografii w programie przyjêto zasadê prezentowania najnowszej historii Polski i œwiata po 1945 r. w uk³adzie chronologicznym.

 

UmiejĂŞtnoÂści i postawy

UczeĂą:

1) Rozpoznaje miejsce cz³owieka w procesie historycznym, jego relacje ze spo³ecznoœci¹ lokaln¹, ojczyzn¹, krêgiem kulturowym, innymi narodami i religiami.

2) Dokonuje oceny faktów, wydarzeù oraz celów i metod dzia³aù ludzi.

3) Wykorzystuje podstawow¹ wiedzê z zakresu historii i wiedzy o spo³eczeùstwie do badania powi¹zaù miêdzy zjawiskami z dziejów powszechnych i Polski.

4) Dociera do ró¿nych Ÿróde³ informacji z zakresu historii i wiedzy o spo³eczeùstwie, integruje wiedzê uzyskan¹ z ró¿nych Ÿróde³, potrafi zestawiaÌ i porównywaÌ pozyskane informacje.

5) Posiada umiejêtnoœÌ interpretacji i krytycznej oceny ró¿nych Ÿróde³ informacji.

6) Rozwi¹zuje problemy indywidualnie i w zespole, z uwzglêdnieniem podzia³u zadaù.

7) Dostrzega zwi¹zki miêdzy ró¿nymi krêgami ludzkiego dziedzictwa kulturowego, a w szczególnoœci zwi¹zki miêdzy kultur¹ Grecji i Rzymu i dziedzictwem chrzeœcijaùstwa a wspó³czesn¹ cywilizacj¹ Zachodu.

 8) Pos³uguje siê s³ownikami i encyklopediami w celu zrozumienia i interpretacji popularnych zwrotów, sentencji, pojêÌ i terminów pochodz¹cych z jêzyków klasycznych lub nowo¿ytnych.

9) Rozpoznaje w ¿yciu spo³ecznym podstawowe regu³y i procedury demokratyczne oraz dostrzega przypadki ich ³amania.

 10) Stosuje podstawowe zasady prawa w ¿yciu codziennym. Rozpoznaje w³asne prawa i obowi¹zki w ¿yciu spo³ecznym.

11) Wykorzystuje wiedzê o zasadach ustroju Rzeczypospolitej Polskiej do interpretacji elementów ¿ycia publicznego.

12) Ocenia zachowania i postawy uczestników ¿ycia publicznego z punktu widzenia wartoœci i zasad prawa.

13) Stosuje procedury demokratyczne w klasie, w szkole oraz w ¿yciu codziennym, np. podczas podejmowania decyzji w grupie.

 14) Wspó³pracuje w zespole z uwzglêdnieniem podzia³u zadaù.

15) Jest aktywnym uczniem, bierze udzia³ w ró¿norodnych formach dzia³aù zaproponowanych przez nauczyciela, potrafi sam zainicjowaÌ dzia³ania.

16) Uczestniczy w dyskusjach, debatach, potrafi uargumentowaÌ swoje stanowisko, rozwa¿a argumenty strony przeciwnej.

17) Zna i potrafi stosowaÌ prawid³owe zasady dyskusji, nie obra¿a.  

18) Biegle pos³uguje siê nowymi technologiami cyfrowymi, zdaje sobie sprawê z zagro¿eù, które ze sob¹ nios¹.  

19) KsztaÂłtuje postawĂŞ mÂłodego, aktywnego obywatela. Interesuje siĂŞ Âżyciem publicznym i stara siĂŞ braĂŚ w nim czynny udziaÂł: dziaÂła w wolontariacie, uczestniczy w wyborach do samorzÂądu klasowego i szkolnego, symulacji wyborĂłw przeprowadzanych wg ordynacji proporcjonalnej i wiĂŞkszoÂściowej, zarĂłwno w wariancie jednomandatowym, jak i wielomandatowym (³¹cznie z liczeniem gÂłosĂłw metodÂą D’Hondta) oraz historycznych wyborĂłw z okresu PRL z gÂłosowaniem bez skreÂśleĂą na listĂŞ Frontu JednoÂści Narodu (waÂżne dla zrozumienia tej procedury sÂłu¿¹cej manipulacji wyborczej), w³¹cza siĂŞ w ró¿norodne kampanie spoÂłeczne dla dobra publicznego (np. WOÂŚP, akcja pisania listĂłw w obronie niewinnie uwiezionych organizowana przez Amnesty International), bierze udziaÂł w debatach oksfordzkich itp.

20) Zna zasady postêpowania ze Ÿród³em historycznym i potrafi zabezpieczyÌ dokumenty lub przedmioty o wartoœci historycznej, na które mo¿e natrafiÌ podczas swojej pracy badawczej. Docenia ich rolê jako elementu dziedzictwa kulturowego.

21) Potrafi przeprowadziÌ krytyczn¹ analizê Ÿród³a, a zw³aszcza tekstów kultury.

22) Starannie przygotowuje siê do wybrania swojej drogi ¿yciowej, kierunku dalszego kszta³cenia i zajêcia miejsca w demokratycznym polskim spo³eczeùstwie.

23) Jest wraÂżliwy, empatyczny, otwarty na potrzeby drugiego czÂłowieka.

 

DziaÂł I. Wprowadzenie

1             Cz³owiek i grupy spo³eczne. Obywatele i naród.            

I. Wiedza o podstawach Âżycia spoÂłecznego. UczeĂą:

1) wyjaÂśnia, dlaczego czÂłowieka rozumie siĂŞ w tradycji jako „istotĂŞ spoÂłecznÂą” (animal sociale), charakteryzuje odgrywane przez niego role spoÂłeczne oraz znaczenie Âżycia spoÂłecznego dla jego rozwoju i speÂłnienia;

2) wyjaÂśnia, w jaki sposĂłb rozwijana w nowoÂżytnoÂści koncepcja „umowy spoÂłecznej” ró¿ni siĂŞ od tradycyjnego pojmowania naturalnoÂści wiĂŞzi spoÂłecznych;

3) przedstawia klasyczne okreœlenie dobra wspólnego (bonum commune) i charakteryzuje jego obecnoœÌ we wspó³czesnych doktrynach politycznych;

4) wyró¿nia podstawowe sposoby realizacji spo³ecznego bytu cz³owieka: rodzinê, naród, paùstwo i zwi¹zki paùstw; przedstawia specyfikê ka¿dego z nich i ich komplementarnoœÌ;

6) wyró¿nia wspólnoty i grupy tworz¹ce siê na podstawie podobieùstwa pochodzenia, kultury, sposobu ¿ycia, interesów i sytuacji ekonomicznej, w tym zarówno narody, jak i inne grupy spo³eczne znajduj¹ce siê wewn¹trz podstawowych spo³ecznoœci ludzkich (np. klasy i warstwy spo³eczne, grupy zawodowe, wyznaniowe, narodowoœciowe).

2.            Paùstwo i demokracja  I. Wiedza o podstawach ¿ycia spo³ecznego. Uczeù:

1) wyró¿nia podstawowe sposoby realizacji spo³ecznego bytu cz³owieka: rodzinê, naród, paùstwo i zwi¹zki paùstw; przedstawia specyfikê ka¿dego z nich i ich komplementarnoœÌ;

2) charakteryzuje paĂąstwo jako zorganizowane spoÂłeczeĂąstwo (res publica) i wyjaÂśnia, jakie sÂą podstawowe zadania paĂąstwa wobec jego obywateli oraz obowiÂązki obywateli wzglĂŞdem ich paĂąstwa;

3) wymienia i charakteryzuje podstawowe atrybuty paĂąstwa oraz wyjaÂśnia, na czym polega racja stanu;

4) przedstawia zarówno klasyczn¹ typologiê ustrojów politycznych ze wzglêdu na stosunek do dobra wspólnego i na sposób rz¹du (monarchia, arystokracja, demokracja oraz tyrania, oligarchia i ochlokracja), jak i wspó³czesne przeciwstawienie demokracji i totalitaryzmu;

5) wyjaÂśnia, na czym polega demokracja – zarĂłwno w wersji klasycznej (jako sposĂłb wyznaczania rzÂądzÂących), jak i w wersji liberalnej (jako polityczny wyraz „suwerennoÂści ludu”).

3.            Podstawy nowego porz¹dku Europy i œwiata po II wojnie œwiatowej. Zakoùczenie II wojny œwiatowej oraz jej spo³eczne i prawne dziedzictwo             I. Wiedza o podstawach ¿ycia spo³ecznego. Uczeù:

1) wyjaÂśnia znaczenie organizacji celowych (np. organizacje polityczne, zwiÂązki zawodowe, stowarzyszenia) tworzonych przez ludzi dla realizacji ich wspĂłlnych interesĂłw i zadaĂą

2) wymienia i charakteryzuje podstawowe atrybuty paĂąstwa oraz wyjaÂśnia, na czym polega racja stanu.

3) charakteryzuje konsekwencje polityczne, spoÂłeczne, ekonomiczne i kulturowe II wojny Âświatowej dla Âświata;

4) charakteryzuje – z wykorzystaniem swojej wiedzy o relacjach i zwiÂązkach paĂąstw – cele i zasady Organizacji NarodĂłw Zjednoczonych, opisuje jej strukturĂŞ (g³ówne organy i wybrane organizacje wyspecjalizowane), przedstawia mocne i sÂłabe strony jej funkcjonowania.

 

4.            Ustanowienie wÂładzy komunistycznej w Polsce. Druga okupacja sowiecka w Polsce – legalna opozycja i zbrojny opĂłr      II. ÂŚwiat i Polska w latach 1945–1956. UczeĂą:

1) charakteryzuje skutki II wojny Âświatowej dla Polski w wymiarze politycznym, spoÂłecznym, ekonomicznym i kulturowym;

2) przedstawia – z wykorzystaniem swojej wiedzy o paĂąstwie i jego atrybutach – problem niepodlegÂłoÂści Polski oraz sytuacjĂŞ polskiej paĂąstwowoÂści i polityki w kraju i na emigracji po 1945 roku;

3) wyjaÂśnia pojĂŞcie okupacji przez przedstawiciela na przykÂładzie modelu kontroli Polski Ludowej przez ZwiÂązek Sowiecki;

4) charakteryzuje najwaÂżniejsze mechanizmy sowietyzacji Polski w latach 1945–1956 (terror, propaganda, gospodarka planowa, rzÂądy monopartyjne, przynaleÂżnoœÌ do partii komunistycznej jako g³ówna ÂścieÂżka kariery zawodowej i dobrobytu materialnego);

5) charakteryzuje konstytucjĂŞ PRL z 1952 roku, jej okreÂślenie suwerena („lud pracujÂący”), a takÂże jej charakter propagandowy i fasadowoœÌ w stosunku do realnych rzÂądĂłw PZPR.

5.            Pocz¹tki zimnej wojny I. Wiedza o podstawach ¿ycia spo³ecznego. Uczeù:

1) przedstawia klasyczne okreœlenie dobra wspólnego (bonum commune) i charakteryzuje jego obecnoœÌ we wspó³czesnych doktrynach politycznych;

2) przedstawia powody tworzenia siê zwi¹zków miêdzypaùstwowych i charakteryzuje unie paùstw na przyk³adzie nowo¿ytnych dziejów Europy, odró¿nia je od naturalnego pokrewieùstwa narodów nale¿¹cych do okreœlonych wspólnot kulturowych (np. narody Europy ³aciùskiej).

3) charakteryzuje – z wykorzystaniem swojej wiedzy o relacjach i zwiÂązkach paĂąstw – cele i zasady Organizacji NarodĂłw Zjednoczonych, opisuje jej strukturĂŞ (g³ówne organy i wybrane organizacje wyspecjalizowane), przedstawia mocne i sÂłabe strony jej funkcjonowania;

4) charakteryzuje odmiennoÂści ustrojĂłw paĂąstw zachodnich i paĂąstw bloku sowieckiego – z wykorzystaniem swojej wiedzy o ró¿nicach miĂŞdzy demokracjÂą i totalitaryzmem;

5) wyjaÂśnia genezĂŞ i znaczenie pojĂŞcia zimnej wojny oraz Âżelaznej kurtyny;

6) wyjaÂśnia znaczenie powstania NATO i UkÂładu Warszawskiego

7) opisuje g³ówne pola zimnowojennej konfrontacji mocarstw w latach 1956–1970 (Niemcy / Berlin, Kuba, Wietnam); wyjaÂśnia pojĂŞcie wojen zastĂŞpczych.

6.            Destalinizacja w bloku wschodnim. Rok 1956 w Polsce i na WĂŞgrzech. Rok 1968 w Polsce i CzechosÂłowacji      III. ÂŚwiat i Polska w latach 1956–1970. UczeĂą:

1) charakteryzuje opĂłr spoÂłeczeĂąstw Europy ÂŚrodkowej wobec komunizmu na przykÂładzie powstaĂą antykomunistycznych w Berlinie (1953 rok) i na WĂŞgrzech (1956 rok);

2) charakteryzuje proces „destalinizacji” i wskazuje jego ograniczenia (na podstawie g³ównych tez „tajnego referatu” Chruszczowa z 1956 roku).

7.            Schy³ek rz¹dów Gomu³ki i Grudzieù 1970          

1) charakteryzuje najwaÂżniejsze mechanizmy sowietyzacji Polski w latach 1945–1956 (terror, propaganda, gospodarka planowa, rzÂądy monopartyjne, przynaleÂżnoœÌ do partii komunistycznej jako g³ówna ÂścieÂżka kariery zawodowej i dobrobytu materialnego)

2) wyjaÂśnia, na czym polegaÂło przeÂłomowe znaczenie „Ostpolitik” kanclerza Willy’ego Brandta;

3) charakteryzuje przebieg Grudnia 1970 roku i jego polityczne skutki (odejÂście WÂładysÂława GomuÂłki z funkcji szefa partii).

8.            PRL w czasach Gierka. Sytuacja na Âświecie w latach 70. XX w.   IV. ÂŚwiat i Polska w latach 1970–1980. UczeĂą:

1) charakteryzuje rz¹dy Edwarda Gierka (dobrobyt na kredyt, uleg³oœÌ wobec ZSRS, zmiany w konstytucji PRL w 1976 roku).

9.            Polityka odprĂŞÂżenia. Niemcy – rozliczenie z dziedzictwem nazistowskim         IV. ÂŚwiat i Polska w latach 1970–190. UczeĂą:

1) wyjaÂśnia, na czym polegaÂła „polityka odprĂŞÂżenia” (dĂŠtente) w relacjach miĂŞdzynarodowych w poÂłowie lat 70.; wskazuje najwaÂżniejsze etapy porozumieĂą rozbrojeniowych miĂŞdzy Stanami Zjednoczonymi Ameryki a ZSRS;

2 ) wyjaÂśnia znaczenie postanowieĂą Konferencji BWE w Helsinkach (1975 rok); charakteryzuje treœÌ „piĂŞciu koszykĂłw” helsiĂąskiej konferencji.

Prace kontrolne – tematyka, kryteria oceniania, terminy.

 

• Tematy prac kontrolnych – obwiÂązuje wybĂłr jednego z zaproponowaĂŚ

 

1.Omów system indoktrynacji, za pomoc¹ którego komunistyczne w³adze stara³y  siê  ukszta³towaÌ  m³odych obywateli

2.Porównaj status obywatela w staro¿ytnych Atenach i dzisiejszej Polsce. Wska¿  najwa¿niejsze podobieùstwa i ró¿nice.

3.Przedstaw przyczyny i przebieg protestĂłw robotniczych w grudniu 1970

 

Kryteria oceny

                Zebranie informacji – 2-3 strony A4

                Kompozycja pracy – uporzÂądkowany ukÂład i spĂłjnoœÌ

              Bogata charakterystyka problemów

                Samodzielne wnioski i podsumowanie pracy

ww. kryteria oceny odpowiadajÂą kryteriom wymagaĂą na poziomach konieczne – bardzo dobre ( oceny dopuszczajÂący – celujÂący)

 

                Termin z³o¿enia prac

                Prace nale¿y sk³adaÌ w terminie do 15.12.2022 ( u dyrektora szko³y)

                W przypadku oceny negatywnej z pracy kontrolnej, poprawione prace nale¿y z³o¿yÌ do 10.01.2023r.